$nbsp;
01-05-2019 11:19

Tết Đoan Ngọ là ngày nào, tết đoan ngọ còn có tên gọi khác là gì, phong tục tết đoan ngọ giữa Việt Nam và Trung Quốc có điềm gì giống và khác nhau, hãy cùng xemboi.com.vn tìm hiểu. 

Đây là một trong số những ngày lễ theo phong tục tập quán Việt Nam. Tết Đoan Ngọ được tổ chức vào ngày 5/5 âm lịch hàng năm.

Bắt nguồn của ngày Tết Đoan Ngọ là chịu sự ảnh hưởng của văn hóa Trung Quốc. Tuy nhiên tại Việt Nam tết Đoan Ngọ còn mang nhiều ý nghĩa khác biệt.

Tết Đoan Ngọ ngày 5 tháng 5 âm lịch, tết này còn có tên gọi khác là Tết Đoan Dương với ý nghĩa : Đoan ngọ là bắt đầu giữa trưa (Đoan: mở đầu, Ngọ: giữa trưa) còn dương là mặt trời, là khí dương, Đoan dương có nghĩa là bắt đầu lúc khí dương đang thịnh.

Tết đoan ngọ nguồn gốc và ý nghĩa

Tết đoan ngọ nguồn gốc và ý nghĩa

Nguồn gốc Tết Đoan ngọ:

Không thể quan niệm Tết của người Việt có từ Trung Quốc

Tết Đoan Ngọ là một trong những ngày lễ quan trọng của người Việt. Vào ngày này người dân thường ‘giết sâu bọ’ ngay khi thức dậy vào sáng sớm bằng việc ăn rượu nếp, hoa quả,…đây là ngày lễ truyền thông mang ý nghĩa hội hàm văn hóa phong phú. Không chỉ riêng ở Việt Nam hay Trung Quốc mà ở Triều Tiên, Hàn Quốc cũng có Tết Đoan ngọ. Vì vậy, Tết Đoan ngọ thực chất là một phong tục lễ tết Á Đông gắn liền với quan niệm về sự tuần hoàn của thời tiết trong năm.

Têt Đoan Ngọ ở Trung Quốc với truyền thuyết Khuất Nguyên

Vào cuối thời Chiến Quốc, có một vị đại thần nước Sở tên là Khuất Nguyên. Ông là vị trung thần nước Sở và còn là nhà văn hoá nổi tiếng. Tương truyền ông là tác giả bài thơ Ly Tao (thuộc thể loại Sở từ) nổi tiếng trong văn hóa cổ Trung Hoa, thể hiện tâm trạng buồn vì đất nước suy vong với hoạ mất nước.

Ông vì can ngăn vua Hoài Vương không thành, tiếp đó lại bị gian thầm hãm hại, ông quá uất ức nên gieo mình xuống sông Mịch La tự vẫn vào đúng ngày mùng 5 tháng 5 âm lịch. Vì quá thương tiếc con người trung nghĩa, mỗi năm cứ đến ngày đó, dân Trung Quốc xưa lại làm bánh, quấn chỉ ngũ sắc bên ngoài ( ý làm cho cá sợ, khỏi đớp mất) rồi bơi thuyền ra giữa sông, ném bánh, lấy bỏ gạo vào ống tre rồi thả xuống sông để cúng Khuất Nguyên.

Ngoài ra, có truyền thuyết khác về sự bắt nguồn của ngày tết Đoan ngọ, nhiều nguồn tin cho rằng tập tục tết Đoan Ngọ là bắt nguồn từ Hạ Trí trong thời cổ, những cũng có người thì cho rằng đây chính là để chỉ sự tôn sùng vật tổ của những người dân vùng sông Trường Giang.




Truyền thuyết Tết Đoan ngọ tại Việt Nam

Tại Việt Nam, câ chuyện về Tết Đoan Ngọ được kể rằng : Vào một ngày sau vụ mùa, nông dân ăn mừng vì trúng mùa, thế nhưng năm ấy sau bọ lại kéo dày và ăn hết trái cây, thực phẩm đã thu hoạch. Nhân dân đau đầu không biết là nên làm cách nào để có thể giải được nạn sâu bọ thì bông nhiên có một  nhưng sâu bọ năm ấy lại kéo dày ăn mất cây trái, thực phẩm đã thu hoạch. Nhân dân đau đầu không biết làm cách nào để có thể giải được nạn sâu bọ này, bỗng nhiên có một ông lão từ xa đi tới tự xưng là Đôi Truân.

Ông đã chỉ cho dân làng mỗi nhà lập một đàn cúng đơn giản bao gồm bánh tro, trái cây, sau đó đem ra trước nhà mình vận động thể dục. Nhân dân nghe theo làm và chỉ một lúc sau, lũ sâu bọ đã té ngã rã rượi. Lão Ông cũng bảo thêm : Sâu bọ hàng năm vào ngày ngày vô cung hung hãn, vậy nên mỗi năm vào đúng ngày này cứ theo cách đó mà làm thì sẽ trị được chúng.

Dân chúng biết ơn định cảm tạ thì ông lão đã đi đâu mất. Để tưởng nhớ việc này, dân chúng đặt cho ngày này là ngày “Tết diệt sâu bọ”, có người gọi nó là “Tết Đoan ngọ” vì giờ cúng thường vào giữa giờ Ngọ.

Bởi vậy, nguồn gốc của Tết Đoan Ngọ ở Việt Nam không hề được bắt nguồn từ Trung Quốc như một số người vẫn tưởng.

Tết đoan ngọ nguồn gốc và ý nghĩa

Tết đoan ngọ nguồn gốc và ý nghĩa

Ý nghĩa Tết Đoan ngọ

Ở Việt Nam, Tết Đoan ngọ được “Việt hóa” thành ngày Tết diệt sâu bọ và thờ cúng tổ tiên. Những ngưởi Việt gọi Tết Đoan Ngọ là “Tết giết sâu bọ” là bởi trong giai đoạn chuyển tiết chuỷen mùa, dịch bệnh dễ phát sinh. Vào ngày này, dân gian có nhiều tục trừ trùng phòng bệnh.

Hiện ở một số làng quê Việt Nam vẫn còn giữ nếp xưa, rất coi trọng ngày Tết này. Sau Tết Nguyên Đán, có lẽ “Tết giết sâu bọ” là cái Tết sum họp đầm ấm nhất và có nhiều tục lệ gắn kết với đời sống của người dân… vì vậy con cháu dù làm ăn xa xôi mấy cũng cố thu xếp để về.

Vào thời điểm này, trái cây, hoa lá bắt đầu đơm hoa kết trái mong một mùa bội thu, vì vậy, hoa quả là thứ đồ cúng không thể thiếu. Ngoài ra còn có những món ăn khác tùy theo tập quán của từng địa phương.

Vào ngày Tết Đoan Ngọ cả làng nhộn nhịp hẳn lên, nhà nào cũng sẽ dậy tự rất sớm, chuẩn bị vật phẩm để cúng tổ tiên và hoa quả, đây là những món đồ không thể thiếu. Bởi họ quan niệm rằng đây chính là thời điểm quả ở trên cây, lá trên cành bắt đầu đơm hoa kết trái, việc cúng tổ tiên là để mong có một mùa màng bội thu.

Sau lễ cúng là các tục lệ giết sâu bọ. Cả nhà quây quần ăn những thứ quả chua, rượu nếp, bánh tro… để diệt trừ” sâu bọ”, xua đuổi hết bệnh tật…




Một số phong tục trong ngày Tết Đoan ngọ

Theo lệ, đúng ngọ (12h trưa), người dân vùng thôn quê sẽ rủ nhau đi hái lá. Bởi tại thời điểm này là thời khắc có dương khi tốt nhất, là giờ mà mặt trời tỏa ảnh nắng tốt nhất trong năm. Lá cây cỏ hái được vào giờ này có tác dụng chữa bệnh rất tốt như các bệnh ngứa ngoài da, nhất là các bệnh về đường ruột hay khi cảm mạo, đem những lá thuốc này nấu nước xông giải cảm rất tốt.

Tục xưa vào những ngày này, người dân có tục nhuộm móng chân,móng tay, khảo cây lấy quả, tục treo ngải cứu để trừ tà… Những em bé chưa biết đi thì được lấy một ít vôi quyệt vào thóp, vào ngực và rốn để chúng không bị đau bụng, nhức đầu. Tuy nhiên, phần lớn các tục lệ này nay đã được bãi bỏ, chỉ còn giữ lại tục tắm nước lá và tục đi hái lá thuốc.

Ở các vùng phố phường thành thị, vườn tược cây cỏ không nhiều, thì người dân có tục đi mua lá thuốc trong ngày mùng 5. Dịp này, những người buôn bán từ quê ra đều mang theo đủ thứ loại lá bày bán. Lá được xắt nhỏ, phân từng loại riêng biệt, người đi chợ chọn lấy những lá có mùi vị ưa thích mua về, đúng ngọ ngày mồng 5, lại đem ra phơi khô rồi bọc lại để trong tủ thuốc gia đình, dùng khi nhà có người ốm đau.

Những món ăn thường dùng trong ngày Tết Đoan ngọ

Tết đoan ngọ nguồn gốc và ý nghĩa

Theo truyền thống của từng miền, vào ngày này, ngoài hoa quả, những món ăn cũng khác nhau. Tại Hà Nội và một số vùng của miền Bắc ngày này, rượu nếp, đặc biệt là rượu nếp cẩm, là món không thể thiếu. Người ta cho rằng, bộ phận tiêu hoá của con người thường có các loại ký sinh gây hại và chúng nằm sâu trong bụng nên không phải lúc nào cũng diệt được. Duy có ngày mồng 5/5 (âm lịch), các loại ký sinh này thường ngoi lên, con người có thể ăn thức ăn, hoa quả vị chua, chát và nhất là rượu nếp, có thể loại bỏ chúng.

Theo dân gian, rượu nếp được ăn ngay khi vừa ngủ dậy thì rất hiệu nghiệm. Rượu này chủ yếu là xôi còn nguyên hạt lên men, còn gọi là “cái“. Nhà Nhà dùng gạo nếp trắng để đồ thành xôi, hoặc để nguội hoặc là rắc mên rồi ủ trong ba ngày. Thúng xôi ủ được đặt trên một chiếc chậu, hứng lấy nước rượu để khi ăn, trộn với cái, tạo vị ngọt, cay rất dễ chịu. Người già, con trẻ đều có thể ăn loại rượu này.

Phụ nữ các vùng quê miền Bắc phần lớn đều biết “ngả rượu nếp” và thường tranh thủ dịp này ngả rượu để mang ra Hà Nội bán, có người chỉ trong một buổi sáng bán được đến cả 10 chậu nếp cẩm.

Cơm rượu miền Trung: Cơm rượu được làm từ phương pháp lên men cổ truyền. Đây là món tráng miệng, lại giúp dễ tiêu hóa nên đã được nhiều gia đình miền Trung tự chế biến trong bữa ăn. Cơm rượu nếp miền Trung thường có hình dáng vuông vức.

Cơm rượu nếp miền Nam: Ở các tỉnh miền Nam, cơm rượu nếp được gọi là cơm rượu.  Cơm rượu được để thành từng viên tròn trước khi ủ, món cơm rượu ở miền Nam thường có nước tiết ra và được pha thêm nước đường, rất ngon nếu được ăn kèm với xôi vò giống như món xôi chè ở khu vực miền Bắc.

Còn ở Đà Nẵng, món không thể thiếu trên mâm cơm cúng là bánh ú tro. Nhà nào cũng mua từ ba bốn chục bánh trở lên.

Ngoài ra, Thịt vịt cũng là món ăn theo truyền thống của người miền trong, đây là món ăn không thể thiếu trong ngày lễ này.

Bài viết cùng chuyên mục

  • Lời chúc đi lễ đầu năm, cầu lộc, cầu duyên cho năm mới
  • Lời chúc tết người yêu cũ hay, mang nhiều ý nghĩa
  • Lời chúc tết cho vợ yêu tình cảm, ý nghĩa, gắn kết vợ chồng
  • Lời chúc tết khách hàng hay ý nghĩa, tăng thêm gắn kết
  • Lời chúc tết cho anh trai hay và hài hước năm 2024
Thư viện tổng hợp
Lời chúc đi lễ đầu năm, cầu lộc, cầu duyên cho năm mới
Văn khấn trước khi lau dọn bàn thờ ngày cuối năm chuẩn nhất
Tìm hiểu về nguồn gốc, ý nghĩa, nội dung của Bát Nhã Tâm Kinh
Nữ xông nhà có được không? Có bầu xông đất tốt hay xấu
Lời chúc đi lễ đầu năm, cầu lộc, cầu duyên cho năm mới
Tử vi tháng 12/2021 của 12 con giáp chi tiết, đầy đủ nhất
Đặt câu hỏi
  • Hình thức tư vấn
  • Online
  • Mail
|
Tu vi